
Project Kunstvakken Kunstinitiatie
Van 1 kunstwerk tot 9 muzische verwerkingen!

Waarnemen
Waarnemen is concreet. Hoe kan je een kunstwerk laten voelen, horen, zien, proeven?
Cultuur in de Spiegel: Om te reflecteren op cultuur, gebruiken wij dezelfde vier vaardigheden: waarnemen, verbeelden, conceptualiseren en analyseren. Het zijn die vaardigheden die ons tot culturele wezens maken. Waarnemen van overeenkomsten en verschillen. We vergaren nieuwe informatie. Dat doen we eigenlijk voortdurend, met al onze zintuigen. We kijken, voelen, ruiken, horen, proeven, ... en wat we waarnemen beleven we ook op een bepaalde manier. Dat komt omdat we het koppelen aan eerdere waarnemingen. We herkennen dingen, of we ervaren iets als "nieuw", we onthouden dingen, enz.

"De blinde tentoonstelling"
Eén leerling krijgt een kunstwerk met enkele verboden woorden. De leerling beschrijft het kunstwerk. De andere leerlingen tekenen de beschrijving.
DOEL De leerling beschrijft de beeldtaal.
Manu: "Ik had er op voorhand niet bij stilgestaan dat het eigenlijk nuttiger is om een gedetailleerde beschrijving van de ordening te geven, dan van de inhoud, wanneer je een zo getrouw mogelijke kopie wilt bereiken."
"Wie is het?"
De leerling krijgt een personage uit het kunstwerk en bedenkt een ID voor hem.
DOEL De leerling identificeert de uiterlijke kenmerken van het personage.
"Meer zien"
De leerling krijgt een fragment van het kunstwerk en maakt associaties. De associatie-oefening kan gaan over: Thema? Beeldtaal? Context van het kunstwerk?
- De leerling zoekt de plaats van het fragment in het globale kunstwerk.
- De leerling kan het fragment bijtekenen.
DOEL De leerling onderzoekt de betekenis van het fragment en/of de kenmerken van de beeldtaal.

Associaties vanuit het THEMA? Welke objecten kan je herkennen? Waar zijn we?
Associaties rond de TIJD? Welke objecten kan je herkennen? Waar zijn we?

Associaties rond de BEELDTAAL? Welke kenmerken van kleur kan je herkennen? Waar zijn we?
DOEL Je onderzoekt de kenmerken van de beeldtaal.
"Meer zien en horen"
De leerling krijgt een fragment van het kunstwerk en maakt associaties. De associatie-oefening kan gaan over: Thema? Beeldtaal? Context van het kunstwerk?
- De leerling zoekt de plaats van het fragment in het globale kunstwerk.
- De leerling kan het fragment bijtekenen.
DOEL De leerling onderzoekt de betekenis van het fragment en/of de kenmerken van de beeldtaal.
Hoe zien de fragmenten eruit? Hoe klinken de fragmenten?

Analyseren.
Analyseren is nadenken. Hoe kan je het kunstwerk verder analyseren en vastleggen?
Indrukken analyseren. Hoe kan je indrukken selecteren, vaststellen, lokaliseren, observeren, identificeren, oproepen, onthouden?
"Expressiviteit van de beeldtaal"
De leerlingen maken associaties tussen emoticons en een reeks van verschillende kunstwerken.
DOEL De leerlingen onderzoeken de expressieve kracht van de beeldtaal.



"De kijkwijzer"
De leerling bekijkt aan de hand van vragen uit een gerichte kijkoefening naar het kunstwerk.
De leerling maakt een schets waarin hij zijn antwoorden gedeeltelijk verwerkt.
DOEL De leerling neemt het kunstwerk gericht waar en vormt na afloop zijn mening.

1. De eerste indruk:
- Wat valt je op aan het beeld? Zit dat in één bepaald onderdeel of in het totaal?
- Maakt het onderwerp het beeld opvallend?
- Is het de manier waarop het beeld is gemaakt?
- Doet het beeld je ergens aan denken?
- Wat "doet" het beeld je?
2. De nauwkeurige beschouwing:
Het materiaal/De techniek:
- Hoe is het schilderij gemaakt?
- Wat zou de kunstenaar eerst gedaan hebben?
- Hoe zou hij het schilderij afgewerkt hebben?
De vorm:
- Hoe groot is het schilderij?
- Zie je dezelfde vormen op verschillende plaatsen (herhaling/ritme)?
- Zijn de vormen heel verschillend (contrast)? Zijn de vormen rond of hoekig?
Maak nu een schets van het beeld.
De textuur:
- Hoe zou de oppervlakte van het schilderij aanvoelen: glad, zacht, ruw, hobbelig, stekelig, fluwelig, hard?
- Is de textuur overal hetzelfde?
- Wat heeft de maker van dit beeld gedaan om het oppervlak zo te krijgen?
De kleur:
- Welke kleuren heeft het schilderij?
- Zorgt de kleur ervoor dat je naar bepaalde delen van het kunstwerk kijkt?
- Hebben de kleuren een bepaalde betekenis?
Het licht:
- Waar speelt het licht een rol? Is dit natuurlijk licht of kunstlicht?
- Van welke kant valt er licht op het beeld?
- Is het licht fel of niet fel (diffuus)?
- Zie je op het beeld zelf schaduwplekken en lichtere plekken? Is er ook een schaduw op de grond (slagschaduw)? Welke vorm heeft de slagschaduw?
3. De expressie:
- De "sfeer" die een beeld uitstraalt noemen we expressie. Is het een "vrolijk" beeld? Of juist "eng"? Of denk je erbij aan bijvoorbeeld "kracht", "snelheid", "angst" of "liefde"? Misschien doet het beeld je denken aan iets dat je zelf hebt meegemaakt.
- Of is het onmogelijk om te zeggen wat het beeld uitdrukt?
- Er zijn meer figuren in één beeld te zien. Die hebben altijd iets met elkaar te maken, maar wat? Voor elk beeld is dat weer anders: "vriendschap", "agressie", enz.
- Waar zou jij in het schilderij gaan zitten? Wat merk je dan? Voel je je juist heel ontspannen? Voelt het vrolijk, opgewekt of somber? Waarom koos je voor deze plek?
- Is er een gedeelte dat extra belangrijk is voor de expressie van het beeld? Waarom is dat?
Markeer deze plek in de schets.
4. De vormgeving:
- Welke soort vormgeving heeft het beeld? Is het realistisch, abstract - figuratief of abstract? Wat stelt het beeld voor?
- Of is het een beeld zonder voorstelling en stelt het helemaal niets voor?
5. De bedoeling van de kunstenaar:
- Kun je zien waar dit beeld voor gemaakt is? Herinnert het aan iets?
- Wat zou de kunstenaar met dit beeld willen vertellen? Waaraan zie je dat?
- Kun je te weten komen wie het beeld gemaakt heeft en wanneer?
- Heeft het beeld een titel?
- Vind je dat die titel bij het beeld past? Waarom vind je dat?
- Kunstenaars vinden dat hun beelden precies zo moeten zijn als ze zijn. Maar wat vind jij? Zou jij dit schilderij anders gemaakt hebben als je het zelf had gedaan? Probeer dan zo nauwkeurig mogelijk aan te geven wat je zou veranderen.
- Stel je voor dat er écht iets anders zou zijn aan het beeld. Dat het beeld bijvoorbeeld ruw zou zijn in plaats van glad. Of dat de houding anders was of de kleur! Wat zou het gevolg zijn van zo'n verandering?
Teken jouw aanpassingen in de schets.
6. Je eigen mening:
- Je kunt nu vast wel uitleggen wat je van het beeld vindt. En waarom...
- Vergelijk jouw mening met die van de anderen.
- Kijk nog eens samen naar jullie schetsen en het kunstwerk als je erover praat.
"Het paspoort"
De leerling zoekt aan de hand van topics de correcte informatie op uit de tekst.
De leerling stelt het paspoort op.
DOEL De leerling zoekt de correcte informatie op.
- Het kunstwerk: Titel, datum.
- De kunstenaar: Naam, tijd, lokatie, 3 weetjes.
- Het tijdbeeld.
- De opdrachtgever?
- De tijdgenoten?
Tekening van Jo door Hopper + Tekening van Hopper door Jo zijn vrouw + Grafsteen + Edward Hopper + Kernidee van zijn kunstenaarsschap.
De "Kunstcontext" Hoe heeft het kunstwerk anderen geïnspireerd?
Pedro De Bruyckere ziet Nighthawks in tijden van Corona.

Slaap eens in een iconisch schilderij van Hopper.
Hoe eenzaam toeven is het in de wereld van Edward Hopper (1882-1967)? Dat komt u te weten als u een nachtje boekt in het Virginia Museum of Fine Arts in het Amerikaanse Richmond. Het museum heeft een driedimensionale versie gemaakt van 'Western motel', zijn schilderij uit 1957. Bezoekers kunnen zo 'in het schilderij' stappen. Fans van de Amerikaanse kunstenaar kunnen zelfs in de tijdelijke hotelkamer logeren tegen 150 dollar per nacht. De vijftig overnachtingen zijn intussen uitverkocht. Gasten moeten ten laatste om acht uur 's ochtends uitgecheckt zijn. Het project maakt deel uit van de tentoonstelling Edward Hopper and the American hotel, over Hoppers fascinatie voor motels, hotels en pensions.
Wil je een film (+- 6') bekijken hoe men het café digitaal heeft gereconstrueerd?
Op de hoek van het Flatiron gebouw in New York vind je een levensgrote, 3-dimensionale reconstructie van Edward Hopper's 'Nighthawks'. Deze pop-up-installatie, staat er ter ere van de tentoonstelling in het Whitney Museum of American Art. Deze tentoonstelling bestaat uit 200 tekeningen van Hopper. Waarin je het proces kunt zien wat vooraf ging aan het scheppen van dit werk, van de eerste schetsten, studies, tot aan zijn analyses.
Explore Edward Hopper's "NightHawks" in VR! | Art Attack Master Works.
"Schrijf het vervolg"
De leerlingen werken in groepjes. Ze schrijven een voorgaand of een vervolgverhaal.
De oefening kan geïntensiveerd worden door 3 gelijkwaardige kunstwerken te verdelen over de groepjes.
Leerlingen lezen het verhaal voor en leerlingen raden bij welk werk dit verhaal hoort.
DOEL De leerling onderzoekt het kunstwerk en bedenkt een thematisch begin of vervolg.
Wim Wenders, een Duitse filmregisseur vraagt zich af wie de mensen zijn op de schilderijen van Hopper en wat er voor en na het schilderij zou kunnen gebeuren!

"Leef je in/Leef je uit!"
De leerlingen een fragment uit het kunstwerk.
Ze bedenken samen een dialoog bij het gebeuren.
DOEL De leerling leeft zich in in de gebeurtenis en de personages.
"Het stripverhaal"
De leerlingen werken in groepjes. Ze tekenen een verhaal rond het kunstwerk.
Leerlingen bekijken elkaars stripverhaal.
DOEL De leerling onderzoekt het kunstwerk en tekent een thematisch begin of vervolg.
TIP: https://www.makebeliefscomix.com
Creëren
Creëren is verbeelden. Aan de hand van een drager worden de indrukken, in een creatie uitgedrukt. Hoe kan je verzinnen en verbeelden, creëren met materialen en techniek?
Cultuur in de Spiegel: Verbeelden van mogelijkheden. We nemen niet alleen waar, we doen ook iets met wat we waarnemen. De mens is een maker, hij bewerkt en verandert zijn omgeving. De vaardigheid 'verbeelding' is niets anders dan het vermogen om iets nieuws te maken. Verbeelding kan een fysieke uitdrukking krijgen (bv. een dans, een traan, een personage) of in een tastbaar materieel product resulteren (bv. schilderij, een gebouw), maar ook een idee (bv. een droombeeld, een utopie, een plan, een inleving) is een vorm van verbeelding. De vaardigheid van het verbeelden leunt sterk aan bij wat we ook wel eens creativiteit noemen.

Klik op de '9 muzische verwerkingen' voor de opdrachten, de resultaten en de turorials.