De muzen, museum?
Wees geïnspireerd!
Het vreemde lot van de Titanen
De moeder van de Muzen was Mnemosyne. Zij was één van de twaalf Titanen, die (samen met de cyclopen en de honderdarmige reuzen) de kinderen waren van Uranus (de hemel) en Gaea (de aarde).
De Titanen zijn een groep van twaalf of dertien Goden die vlak na het ontstaan van de Aarde werden geboren uit de Oergoden.
Uranus
(Kronos verslaat Ouranos)
De Titanen waren reuzen en worden vaak afgebeeld als hemelbestormers. Toen hun vader Uranus zich door hen bedreigd voelde, wierp hij zijn kinderen in de afgrond van Tartarus, een deel van de onderwereld. Tartarus was een groot en treurig rijk onder de aarde, dat even ver verwijderd van de aarde zou zijn als de aarde verwijderd is van de hemel.
Kronos
(Kronos, geschilderd door Rubens)
Eén van de Titanen, Kronos, werd echter door zijn moeder geholpen. Zij zette hem aan om zijn vader Uranus te castreren; toen hij dat gedaan had, verkreeg Kronos automatisch de heerschappij over de godenwereld. Hij huwde zijn (Titanen)zuster Rheia en samen kregen zij achtereenvolgens vijf kinderen (Hestia, Demeter, Hera, Hades en Poseidon). Omdat zijn ouders hem hadden voorspeld, dat hij eveneens door één van zijn kinderen van zijn troon zou worden gestoten, wilde Kronos geen van zijn kinderen in leven laten.
Na hun geboorte slokte hij ze daarom met huid en haar op. Tijdens een volgende zwangerschap vluchtte Rheia naar het eiland Kreta, waar zij Zeus ter wereld bracht en hem veilig liet opgroeien. Om Kronos op een dwaalspoor te brengen, gaf ze hem een bundel met een zware kei, die hij zonder pardon opslokte.
Zeus
Eenmaal volwassen confronteerde Zeus zijn vader en dwong hem een mengsel van wijn met mosterd in te nemen. Daarop braakte Kronos al zijn opgeslokte kinderen weer uit, die zich nu - volwassen - aan de zijde van hun bevrijder en broer Zeus schaarden. Het voorspelde gebeurde: Zeus versloeg Kronos. Samen met zijn broers Hades en Poseidon sneed Zeus zijn vader aan stukken en wierp deze in de Tartarus. Zeus werd daarna uitgeroepen tot heerser over de goden- en de mensenwereld.
Mnemosyne
Zeus bevrijdde vervolgens de overige Titanen, die nog steeds in de Tartarus zaten opgesloten. Eén van hen, Mnemosyne, deelde daarop negen achtereenvolgende nachten het bed met Zeus. Vervolgens schonk zij het leven aan negen dochters, de godinnen of Muzen van kunst, muziek en wetenschap.
- Calliope - filosofie en epische poëzie
- Clio - geschiedenis
- Polyhymnia - mime
- Euterpe - fluit
- Terpsichore - plezierdichten en dans
- Erato - lyrische poëzie
- Melpomene - treurspel
- Thalia - blijspel
- Urania - astronomie en astrologie.
Muzen, de godinnen van inspiratie
(Willliam Shakespeare omring door een muse Erato, 1832)
Alle Muzen konden prachtig zingen en hun vader Zeus was dol op hun muziek. In hun eerste lied bezongen zij de overwinning van de Olympianen (Zeus en zijn medestanders) op de Titanen (Kronos en zijn medestanders).
De muzen inspireerden bovendien de mensheid in hun creativiteit. In die tijd begonnen mensen hun verhalen daarom met: "Vertel me, Muze, .....". Latere schrijvers, zoals onder meer de Britse schrijvers Geoffrey Chaucer, William Shakespeare en John Milton, herstelden dit gebruik in ere en riepen de muzen aan in hun eigen werken.
Symboliek van de Muzen
(Romeinse sarcofaag)
Elke Muze werd in het Oude Griekenland afgebeeld met haar eigen symbool. Door de eeuwen heen hebben een aantal van deze symbolen de tand des tijds doorstaan en worden nog steeds herkend, zij het dat men meer de erdoor weergegeven kunstvorm herkent dan dat men weet van welke Muze het symbool afkomstig is.
Calliope, Muze van de filosofie en epische poëzie, werd vaak afgebeeld met een kleitablet, maar later ook wel met een (kroontjes)pen en papier. Filosofen hoopten van haar de inspiratie te krijgen, die naar de juiste antwoorden op hun vraagstukken zouden leiden.
Clio, Muze van de geschiedenis, droeg een perkamenten rol.
Polyhymnia, Muze van de mime, droeg altijd een lang gewaad. Zij was degene, die werd aangeroepen voor hulp op het gebied van zelfexpressie.
Euterpe, Muze van de fluit, droeg uiteraard altijd een fluit (in Oudgrieks een 'aulos') bij zich.
Terpsichore, Muze van plezierdichten en dans, was degene die altijd met een lier werd afgebeeld.
Erato, Muze van de lyrische poëzie, droeg een harp. Zij was bijzonder populair bij liefdesdichters. Die hielp ze dan ook graag in hun zoektocht naar romantiek, maar ook naar sensualiteit en erotiek.
Melpomene, Muze van het treurspel, droeg altijd een triest masker en vaak ook zogenaamde toneellaarzen. Verder had zij meestal een mes of een knots bij zich.
Thalia, Muze van het blijspel, droeg altijd een vrolijk masker. Zij werd gezien als een vrolijk meisje van het platteland en had meestal een herdersstaf in de hand.
Urania, Muze van de astronomie en astrologie (in de Oudgriekse wereld zeer nauw met elkaar verbonden), bezat een wereldbol en een passer. De twee vormen van sterrenkunde zijn later volledig van elkaar gescheiden en behoren sindsdien tot verschillende takken van wetenschap: astronomie tot de exacte wetenschappen en astrologie tot de esoterische.
De Muzen in de mythologie
(Apollo en de Muzen (op diverse schilderijen)
In de Griekse mythologie worden de Muzen vaak genoemd als de begeleiders van hun (half)broer Apollo, de god van onder meer muziek en poëzie.
In de vroege mythologische verhalen waren de muzen maar met zijn drieën en werden zij veelal voorgesteld als een triade. De namen die zij toen kregen waren Meletē (meditatie, praktijk, gelegenheid) Mnēmē (herinnering) en Aiodē (lied of melodie). De Muzen als negen zusters met haar verschillende functies kwamen pas voor het eerst in de mythologie voor bij de schrijver Hesiodus in ongeveer 750 vòòr onze jaartelling.
Volgens de overlevering verbleven de Muzen het liefst in de bergen. Op de berg Olympus konden ze volgens vertellingen vooral worden gevonden aan de kant van Piëria en op de Parnassus bij de bron van Castalia. Volgens zeggen zou iedereen, die uit deze bron dronk of luisterde naar het gekabbel ervan, inspiratie krijgen op het gebied van de dichtkunst.
Herinnering en/of eerbetoon aan de Muzen
Een tempel ter ere van de Muzen werd in het Grieks 'Mouseion' genoemd; heden ten dage heet een gebouw, waarin de een of andere vorm van kunst of wetenschap te bewonderen is, nog steeds 'museum'. Als een ode, een waardig eerbetoon, aan de negen godinnen, die de mensheid de inspiratie voor kunst en wetenschap zouden hebben gebracht.